Boekenfeestje op 26 augustus 2015

Als Cor Adriaanse binnenkomt in de schaapskooi van Bergen, val ik stil. Cor is een echte herder met cape, stok en uitstraling. De afgelopen jaren heb ik heel wat herders gesproken. Als dat onder barre omstandigheden was, dan zagen ze er best indrukwekkend uit met stevige jassen om de regen een paar uur te kunnen trotseren. Cor is echter van een ander kaliber. Ook op deze zonnige dag is hij duidelijk een herder. Misschien ook door zijn leeftijd? Ik ben trots dat hij het eerste boek Waar lopen de schapen? in ontvangst komt nemen en ons vertelt over zijn leven als herder. Hieronder vertel ik wat meer over de aanloop en de boekbespreking zelf.

Cor geflankeerd door schrijfster en fotografe
Cor geflankeerd door schrijfster en fotografe

Hulp bij het programma

Op 26 augustus 2015 is het eindelijk zover: feest om te vieren dat het boek Waar lopen de schapen? klaar is. Marijke Dirkson, Berdien van Everdingen, Esther Floor en Daphne Hogeweg hebben meegedacht over het programma. Wat wil ik de mensen meegeven? Marijke voelt het feilloos aan: de comeback van de herder! Dat is echt een thema van het boek. Samen met de kracht van begrazing met gescheperde schapen voor natuurbeheer. Het programma is dan snel klaar. Marijke vertelt over haar gebied. Ik geef uitleg over het boek en de herders uit het boek die bij de presentatie zijn mogen vertellen wat zij belangrijk vinden in hun beroep als herder. Berdien ontvangt de gasten en opent de middag. En Esther maakt foto’s.

Er is nog één probleem. Wie krijgt het eerste boek? Er is één iemand aan wie ik het boek echt graag zou geven. Jacques Engelen, bekend in heel schapenland als journalist en groot liefhebber van schapen, is een goede vriend. Ik weet niet of hij op de presentatie komt. Ik vraag hem of hij tijdens de presentatie speaker wil zijn. Helaas, wegens omstandigheden lukt het hem echt niet om er bij te zijn. Het boek krijgt hij per post. En gelukkig vindt hij het prachtig. En verder geeft hij een paar gouden tips om te gebruiken tijdens de presentatie.

Het is echt niet moeilijk om iemand anders te vinden om het eerste boek in ontvangst te nemen. Van alle kanten wordt de naam Cor Adriaanse genoemd. Cor, bescheiden als hij is, twijfelt. Hij noemt herders die ik beter zou kunnen vragen. Maar die herders vertellen hun verhaal al in het boek.

Gastvrij onthaal

De schaapskooi in Bergen is splinternieuw. Dankzij de mooie entourage en het zonnige weer voelt het als een gastvrij onthaal. Ik loop in het begin wel wat zenuwachtig rond. Zijn er genoeg kopjes? Gaat de soep niet te hard? Wie snijdt het brood? Eigenlijk is het niet zo gek dat ik me vooral druk maak om de catering, want de rest van het programma is perfect geregeld.
Pas als ik de zorgen om eten en drinken over durf te laten aan vriend en familie kan ik echt gaan genieten. Suze, de fotografe is mijn nichtje, dus onze familie is goed vertegenwoordigd. Maar er zijn nog veel meer mensen die me dierbaar zijn. Vrienden, collega’s, herders en zelfs een aantal mensen die ik pas heb leren kennen sinds het schrijven van het boek. Heel bijzonder is dat ook Marisol er is. Zij is de eerste officiële koper van het boek. Toevallig was dat precies één jaar geleden, op 26 augustus 2014.

Verhalen van herders

Berdien opent de middag met complimenten over het boek en wat een unieke verzameling van verhalen het is geworden. Altijd leuk. Maar wat ze zegt is wel waar. Er zijn niet zo heel veel herders in Nederland. Waarschijnlijk niet veel meer dan 100. Er zijn wel verschillende belangengroeperingen voor herders en die werken meestal niet samen. Erg jammer. Maar mooi dat herders van alle stromingen in het boek vertegenwoordigd zijn.

Marijke legt beeldend uit wat de kracht is van schapenbegrazing. En wat de verschillen zijn met het verleden. Vroeger werden schapen vooral gehouden om mest te verzamelen voor de akkerbouw. Nu zijn schapen een instrument om biodiversiteit en verscheidenheid terug te brengen in het landschap.

Zelf begin ik met te vertellen hoe blij ik ben dat het boek net zo mooi is geworden als ik van te voren dacht. Dat kan natuurlijk niet. Toch is mijn droom uitgekomen. Elke herder heeft een bijzonder verhaal en de foto’s maken het beeld compleet.

Daphne vertelt over haar bijzondere band met dieren en hoe graag ze aan mensen leert hoe ze op goede manier met dieren om kunnen gaan.

Marleen vertelt over de band tussen hond, schaap en herder en haar bijzondere zeldzame ras.

Tenslotte krijgt Cor Adriaanse het eerste boek en tijd om zijn verhaal te vertellen. Begonnen als 13 jarige heeft hij 60 jaar met schapen gehoed en hij schetst een prachtig beeld van het verleden. Toch staat hij ook met twee benen in het nu. Hij benadrukt dat een herder sterk moet zijn en tegen alle weersomstandigheden kunnen. Maar het allerbelangrijkst is dat een herder verantwoordelijk is voor zijn dieren en een driemanschap vormt met hond en kudde.

Dank jullie wel voor je komst

Het was een geweldig compliment om meer dan vijftig mensen te mogen ontvangen om het boek ten doop te houden. Ik vind het super lief dat familie, vrienden en herders de moeite hebben genomen om helemaal naar Bergen af te reizen en mee te genieten van dit feestje. Heel veel dank voor alle hulp in de voorbereiding en tijdens de dag.

Onder dit linkje vind je meer foto’s – gemaakt door Esther Floor.

Wil je het boek hebben? Dat kan! Klik hier.

Vragenuurtje op de vlakte

Van dit struikje is niet veel meer over als er 350 dames langs wandelen.
Van dit struikje is niet veel meer over nadat er 350 dames langs wandelen.

De schapen zijn hard aan het werk. Ze zijn wat nukkig. ’s Nachts in het bos hebben ze vooral lekkere blaadjes gegeten van de Amerikaanse vogelkers. Nu moeten ze aan de slag op een vlakte met veel pijpenstrootje. Er staat ook vuilboom, daar eten ze de blaadjes snel van op en dan willen ze eigenlijk direct verder. Aan de andere kant van het pad staat nog meer lekkers. Maar dat is niet de bedoeling, de dames zijn ingehuurd om de pollen pijpenstrootje aan te vreten zodat de heide en andere planten meer kans krijgen om uit te groeien. Toch proberen ze elke keer het pad over te steken. De honden, Jop en Roy, zorgen dat ze dat niet doen.

De schapen staan niet echt rustig te grazen. Elke keer schrikt een schaap en dan schrikt de rest van de kudde met haar mee. Ze zijn wat schrikachtig omdat er vorige week een vreemde hond tussen de kudde belandde. In het open gebied van de Loonse en Drunense duinen lopen de schapen in de buurt van gebieden waar de honden los mogen lopen. Voor honden is het een leuk uitje. Uit nieuwsgierigheid komen ze dichterbij, de schapen schrikken en rennen weg. Voor de hond het signaal om achter ze aan te rennen. Echt een leuk spel voor de hond, maar natuurlijk minder leuk voor de schapen.

Waarom de schapen nu elke keer opschrikken is niet duidelijk. Er is niets te zien. Bijna niets. Er schuifelt een klein muisje langs onze voeten. Duidelijk niet bang van ons. Dat is waarschijnlijk de boosdoener.

Wij zitten rustig aan de rand van de kudde. De herder, Bart, vertelt ons waarom hij herder is geworden. Terwijl de kudde graast, komt er steeds meer publiek kijken. Drie dames spreken de herder direct aan: ‘Wat leuk dat we u nu van dichtbij zien. Ik heb gisteren nog genoten van uw foto van de zonsopgang op Facebook’. ‘Het zijn echt makke schapen, hé?’ ‘Daar geniet je zeker wel van?’ ‘Ga je er nu ver mee zo op zo’n dag?’ Het regent vragen en opmerkingen. Bart vertelt dat ze vandaag in dit gebied blijven grazen en vannacht tussen de netten blijven overnachten. ‘Slaap jij hier dan ook?’ ‘Nee,’ antwoordt Bart. ‘Ik ga gewoon naar huis.’

De dames denken mee. ‘Moet het kaal gevreten worden om de heide te laten groeien, moet ik dat zo zien?’, vraagt er een. Bijna goed. Bart legt uit dat het mooie stuifzand in dit gebied alleen behouden blijft als de wind het zand in beweging houdt. Een aantal jaren geleden is er 70 hectare bos gekapt om de wind meer ruimte te geven. De schapen zorgen dat het gebied open blijft en het een mooie heide vegetatie wordt. Een groene vlakte met jonge en oude hei, vergraste en zanderige plekken en her en der wat begroeiing. Als de schapen er niet zouden lopen, is het gebied over tien jaar weer een bos.

‘Hoeveel schapen heb jij nu?’ ‘350’. ‘Zijn dit 350 schapen, dat meen je niet.’ ‘Nee, dat zou je niet zeggen’. De dames geloven de herder niet op zijn woord en zijn pas overtuigd als ze de schapen proberen te tellen. ‘Het is wel echt smullen voor de schapen, hé? Wanneer zijn ze nu verzadigd?’ Bart legt uit dat ze ongeveer drie uur grazen en daarna anderhalf uur tot twee uur herkauwen. ’s Middags kunnen ze weer drie uur grazen. ‘U moet wel veel weten van de natuur en van weer en wind.’ ‘Wat heb je een mooi vak, hoe kom je aan zo’n baan?’ Dat is mooi, die vraag hadden wij ook net gesteld. Bart beschreef ons dat hij ondanks een aantal succesvolle banen niet tevreden was. Herder leek nog het meest op de uitkomst van de beroepskeuze test: ‘boswachter’. Om te kijken of dat wat is, heeft hij eerst meer dan een jaar in de avonduren en de weekends bij een herder gewerkt als vrijwilliger. Hij antwoord de dames: ‘Gewoon, door het te doen, kijken of het wat voor je is. Ervaring op doen bij andere herders.’

Inmiddels is het druk geworden op ons stukje van de vlakte. Achter ons lopen twee ruiters te paard. Her en der zitten groepjes mensen te genieten van het uitzicht. Een oma met twee puberjongens genieten van de honden en een moeder met twee peuters komt gezellig bij ons zitten. Jop vindt alle aandacht geweldig. Hij gaat het liefst tegen het bezoek aan liggen. Roy is inmiddels voor zichzelf begonnen. Hij ziet dat de herder het druk heeft met al het publiek en zorgt er gewoon zelf voor dat de schapen niet stiekem naar het volgende graasvak lopen.

Herder zijn is veel meer dan met schapen zorgen dat de natuur in stand wordt gehouden. Een herder verzorgt de entertainment voor het wandelpubliek en is de levende PR van Natuurmonumenten.

stoffig
’s Morgens eerst een stukje wandelen voor we kunnen ontbijten. Stoffige paden in de Loonse en Drunense duinen.

Dit is een verhaal uit het boek ‘Waar lopen de schapen?’ met foto’s van Suze Vonk.
Bestel (en koop) het boek ‘Waar lopen de schapen’